Anadolu'nun Üç Şems'i

Şems güneş manasını ifade eden bir kelime. Arapça kökenli bir kelime.  Uzun zamandan beri kültür coğrafyamızda kullanılan isimlerimiz arasında yerini almış: Şems, Şemsi, Şemseddin vesaire. Şems ismi ile müsemma olan üç Şems var ki, bunlar tarih ve kültürümüzde yeni ufuklar açan şahsiyetler. Bu üç şahsiyetten Şems-i Tebrizi’yi Mevlana Celaleddin Rumi ile, Akşemseddin’i Sultan Fatih ile irtibatından biliriz. Fakat bir Şems daha vardır ki, O’nu bilenlerimizin sayısı azdır. Bu kişi Şemsi Sivasi Hazretleridir. Şu anda Sivas’ta medfun olup 4. Mehmed devrinde yaşadığı bilinmektedir. Bu yazıda Anadolu’nun üç Şems’i hakkında kısa bilgi verilecektir. 

Şemsi Tebrizi Hazretleri

Çoğumuzun Hz. Mevlana Celaleddin Rumi ile dostluğundan bildiği bir şahsiyet Şemsi Tebrizi hazretleri. Asıl ismi Mevlana Muhammed olan Şemsi Tebrizi hazretleri bugün İran hudutları içinde olan Tebriz’de dünyaya gelmiştir. Küçük yaşlardan itibaren din ilimlerinde gösterdiği kabiliyetle dikkat çekmiş, kendisine Şemseddin yani dinin güneşi denilmiştir. Peygamberimiz Hz. Muhammed’in(sav) ahlakını örnek alan Şems-i Tebrizi hazretleri, daime arayış içerisinde olan bir zattır. Bu vesile ile sürekli gezmiş, farklı mutasavvıf ve alimlerden feyz almıştır. Bu özelliğinden dolayı kendisine Şemseddin Parende(uçan Şemseddin) diyenlerde olmuştur. 

Akşemseddin Hazretleri

Asıl adı Mehmed Şemseddin Bin Hamza olan Akşemseddin hazretleri 15. yüzyılın büyük alimlerindendir.  Hacı Bayram-ı Veli’nin(k.s) müridi ve Fatih Sultan Mehmed’in hocalarından olan Akşemseddin hazretleri İstanbul’un manevi fatihi olarak da bilinir. Sultan Fatih ile birlikte İstanbul’a girerken, şehir halkı Akşemseddin hazretlerini sultan zannederek hürmette bulunurlar. Bu sırada Akşemseddin hazretleri atını geri çekerek Sultanı işaret etse de Sultan Fatih hocası ve şeyhi olan Akşemseddin hazretlerine hürmetinden iltifat edenleri O’na yönlendirmiş, ‘O benim şeyhim ve hocamdır, çiçeklerini O’na veriniz’ demiştir. Böylece  önde Akşemseddin hazretleri olduğu halde şehre girilmiştir. Dini ve tasavvufi yönü ağır basan Akşemseddin hazretleri din ilimlerinin yanı sıra tıp ilmi ile de meşgul olmuştur. Tıp alanında kitapları olup, mikrobu bulmuştur. Ayrıca, saçı ve sakalı ak olduğu, beyaz elbiseler giydiği için ‘Akşeyh’ veya ‘Akşemseddin’ isimleriyle meşhur olmuştur. 

Şems-i Sivasi Hazretleri

Asıl adı Ahmet olan Şemseddin Sivasi Hazretleri esmerliğinden dolayı Kara Şems olarak  anılsa da daha yaygın olarak kullanılan ismi Şemsi Sivasi olmuştur. Sahn-ı Seman medreselerinde müderrislik yapan Şems-i Sivasi Hazretleri dönemin Sivas valisi tarafından Sivas’a davet edilmiş, yaklaşık elli sene Sivas halkına hizmet etmiştir. İsmi de buradan gelmektedir. 3. Mehmed eğri Seferi’ne hazırlanırken 80 yaşında olmasına rağmen Şems-i Sivasi hazretleri de sefere gitmek üzere hazılanmıştır. Hatta, tahta yeni çıktığı için zor günler geçiren padişaha çıktıkları seferin zaferle sonuçlanacağı müjdesini vermiştir. Şems-i Sivasi hazretlerinin türbesi Sivas Meydan Camii’ndedir.

‘İlim olmayan bir beden, suyu olmayan şehre benzer.’ Şems-i Tebrizi

‘Adalet nedir? - Ağaçları sulamak. Zulüm nedir? -Dikene su vermek.’ Akşemseddin

‘Bu dünyâ balına banma, Hayallerine aldanma,Ebedî kalırım sanma, Fenâdır payidar olmaz.’ Şems-i Sivasi

© 2018 I Arif Öztürk