Tercih Danışmanlığı Nedir? Ne Kadar Faydalı? Kariyer Danışmanlığı Nedir?

LGS sonuçları açıklandı ve ortaöğretime geçecek öğrenciler için tercihler 2-13 Temmuz 2018 tarihlerinde yapılacak. Üniversiteye geçecek öğrenciler için ise YKS 30 Haziran-1 Temmuz tarihlerinde yapılacak. Tercih dönemi is

Dershanelerin kapatılması sürecinden sonra MEB yaz aylarında tercih danışmanlığı yapmaya başladı. Dershaneler varken öğrenciler genelde dershane aracılığı ile üniversite ya da lise tercihi yapıyorlardı. Dershanelerin kapatılması ile bu eksiği kapatmaya çalışan MEB lise ve üniversite yerleştirmeleri için Tercih Danışmanlığı uygulamasını başlattı. Bu işi MEB adına Rehberlik kadrosunda çalışan Psikolojik Danışmanlar yapıyor. Birkaç senedir uygulanan Tercih Danışmanlığı sürecinde hiç görev almadım. Çünkü tercih danışmanlığını işlevsel bulmuyorum. MEB tercih danışmanlığı görevlendirmelerini –yasal olmasa da- mecburi tuttuğu için önümüzdeki Temmuz ayında tarafıma tercih danışmanlığı görevlendirmesi yapıldı. Bu yazıda tercih danışmanlığını neden işlevsel bulmadığımı izah edeceğim

Tercih Danışmanlığı Niçin İşlevsel Bulmuyorum?

Devlet eliyle öğrencilerin tercih danışmanlığının yapılması fikri hoş olsa da eylem ve amaç arasında tutarsızlık olunca yapılan işin işlevi olmuyor. Şöyle ki; tercih danışmanlığının çıkış noktası ve olması gereken nokta kariyer danışmanlığıdır. Kariyer danışmanlığı ise kişinin ilgi, yetenek ve değerlerini keşfederek kendine uygun kariyer hedeflerine yönelmesidir. Hâlbuki tercih danışmanlığı sürecinde yapılan şey tamamen farklıdır. Danışan gelir, ‘Şu kadar puan aldım. Hangi bölüme yerleşebilirim?’ sorusunu sorar. Psikolojik Danışmanın danışana ilgi, yetenek ve değerlerini soracak vakti dahi yoktur. Danışanın arkasında bekleyen, benzer soruları sormaya aday onlarca kişi vardır çünkü. Danışanın okuyup anlayabileceği (Ortalama bir öğrencinin bu kılavuzu okuyup anlaması gerekir. Takıldığı yerler olursa sorabilir tabi ki) ortalama 500 sayfalık tercih kılavuzundan/kitapçığından ilgili bölümün puanlarına/yüzdelik dilimlerine bakan Psikolojik Danışman, danışana ‘O bölüme yerleşebilirsin. O bölüme sıralaman yetmez, şu bölümlere yetecek puanın var’ gibi cevaplar verir. Burada olan şey, hayatına ait sorumlulukları üstlenememiş, buna fırsat bulamamış genç bir danışanın lise/üniversite tercihi sorumluluğundan kaçışıdır. Ya da genç danışana kendini keşfetme ve hayatın sorumluluğunu alma fırsatı vermeyen ebeveynlerin çocuklarının sorumluğunu gene başkalarına yükleme gayretidir.

Tercih danışmanlığı sürecinde mantıksız ve tutarsız bulduğum bir durum da şu: 15-20 dakikalık bir görüşmenin sonucunda Psikolojik Danışmanın danışanı keşfedeceği düşüncesi. 15-20 dakikayı bulan bir görüşmenin sonucunda danışanın ilgi, yetenek ve değerlerinin keşfedilmesi, danışana uygun kariyer hedeflerin söylenmesi istenir. Böyle bir şey mümkün müdür? Geçen senelerde aktif olarak tercih danışmanlığı görevi yapmasam da kendi okulumdaki öğrencilerle -isteyenlerle- telefon aracılığı ile görüşüp yardımcı olmaya çalıştım. Tarih araştırmayı seven, 100 sene evvelki hayatın nabzını yakalamaya çalıştığını bildiğim bir öğrenciye Tarih bölümünü tavsiye ederken; sportif faaliyetlere olan tutkusuyla hatırladığım bir öğrenciyi spor alanına yönlendirdim. Fakat tanımadığım, ismini dahi tam olarak öğrenemediğim birine kariyer danışmanlığı yapmak mantıksız geliyor.

Kariyer Danışmanlığı Nedir?

Kariyer Danışmanlığının ne olduğuna kısaca değinirsek söylediklerim daha anlaşılır olacaktır. Amerikan Ulusal Kariyer Gelişimi Derneği, Kariyer Danışmanlığını şu şekilde tanımlıyor: ‘Bireylerin mesleklere, kariyerlere, kariyer rollerine ve sorumluluklarına, kariyer kararları verme ve planlama, serbest zaman aktiviteleri planlama, kariyer yolları ve diğer kariyer gelişim aktiviteleri gibi onların kariyerleri ile ilgili çatışma ve sorunlara yönelik bireysel ve gruplarla sürdürülen danışma sürecidir.’(1)

Diğer bir ifadeyle Kariyer Danışmanlığı; bireylerin kendi kariyer gelişim süreçlerine ilişkin farkındalık geliştirmelerini, kararlar vermelerini ve plan yapmalarını, bu süreci ilgi, yetenek ve değerleri doğrultusunda etkin bir şekilde yönlendirmelerini ve süreçteki belirsizlik, değişim ve geçişlerle daha iyi başa çıkabilmelerini hedefleyen bir danışma sürecidir.

Tanımlardan anlaşılacağı üzere Kariyer Danışmanlığı bir süreçtir. 15 dakikalık bir görüşme ile değil kapsamlı bir çalışma ile faydalı olur. Danışanın ilgi, yetenek ve değerlerini keşfetmesi, değişim ve geçiş süreçlerinde destek alması için Psikolojik Danışman’dan ya da daha özel anlamda Kariyer Danışmanından destek almasıdır. Burada ilgi, yetenek ve değerleri keşfetmek danışanın kendi sorumluluğundadır. Danışman sadece yol göstericidir.

İşinde mutsuz olan insanların sayısını azaltmanın, yapılan işlerde verimi artırmanın yolu şu haliyle Tercih Danışmanlığı ile değil; ilgi, yetenek ve değerlerini bilen, hayatın sorumluluğunu üstlenen bireyler ile mümkün olacaktır.

Dipnot

1)    http://www.kayrapsikolojikdanisma.com/kariyer-gelitirme-danmanl

2018 © Arif Öztürk