Mağaralar Şehri Hasankeyf Sular Altında Kalıyor!

Tarihi ve doğal güzellikleriyle cenneti andırır Türkiyemiz. Doğu-Batı, kuzey-güneyi ile tarihi yapıların, doğal güzelliklerin, kültürün binbir çeşidini içinde barındırır. Batman'ın Hasankeyf ilçesi bu güzelliklerden sadece bir tanesi: tarihi ve doğal güzelliğiyle, kendine has kültürüyle. 

Mağara Ev

Hasankeyf Batman'a 40 km uzaklıkta, nüfus bakımından küçük fakat muhteva itibariyle hayli geniş yelpazesi olan minik bir ilçe. Tarihi çok eski çağlara uzanıyor. Öyle ki antik dönemlere kadara uzanan bir geçmişe sahip olduğunu gösteren kazı çalışmaları mevcut. Dicle Nehri üzerinde olması önemli bir yerleşim merkezi olmasını sağlamış. Bu öneminden dolayı çeşitli devletlerin kuşatmalarına maruz kalmış, çeşitli devletlerin himayesi altına girmiş. Bu devletler sırasıyla Bizans(Roma), Sasaniler, Hz. Ömer Dönemi Müslümanlar, Emeviler, Abbasiler, Hamdaniler, Mervaniler, Artuklular, Eyyubiler, Moğollar, Akkoyunlular, Safeviler, Osmanlılar ve nihayet Türkiye Cumhuriyeti(1). Bu kadar çeşitli gücün egemenliğinde kalmış olması ilçenin mimari bakımından gelişmesini sağlamış olsa da bu yapıların birçoğu günümüze ulaşamamış.

Kuzeyden süzüle süzüle gelen Dicle nehrinin iki yakasında mağaralara oyulmuş evler günümüze kadar uzanabilmiş. Bu mağaraların(evlerin) sayısı belki binlerce, saatlerce gezmekle bitmeyecek kadar geniş bir alanda. Kimisi bir tepe yamacında Dicle’nin seyrangahında, kimisi derin kanyonların arasında kuytuda kalmış. Bir zamanlar insanları ağırlayan bu mağaralar şimdi sessizliğe bürünmüş.

Hasankeyf Kalesi

Dicle’nin kıyısında sarp bir tepe üzerine kurulu Roma döneminden kalma Hasankeyf Kalesi son demlerini yaşıyor. Öyle ki, kale kendi kendine yıkılacak kadar tahrip olmuş durumda. Duvarlarında çatlaklar, kaymalar, yarıklar… mevcut. Kalenin hemen yanında Hasankeyf Köprüsünün ayakları günümüze ulaşmış. Onlar da su altında kalmamak için başka yere taşınacakları günü bekliyor.

İslam ordularının Hasankeyf'i kuşatması sırasında hayatını kaybeden İmam Abdullah için yapılmış İmam Abdullah Türbesi ile Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın Otlukbeli Savaşı'nda hayatını kaybeden oğlu için yaptırdığı Zeynel Bey Türbesi  ziyaret edilen yerler arasında. Her şehrin kendine has camisi gibi Hasankeyfin de Ulu Camisi var; kendine has mimarisiyle.

İlçede en fazla dikkat çekici nokta, Yolgeçen Hanı. Yolunuz Hasankeyfe düşerse mutlaka görmeniz lazım. Bin kişiye yakın kapasitesi bulunan han, Dicle Nehri’nden başlayıp Hasankeyf kalesinin altına kadar uzanıyor. Tabi insan emeği değil, doğal oluşumlu bir mağara. Yolgeçen Hanı, kaçak çayı ve acı kahvesi ile, yöresel lezzetleri ile misafirlerini ağırlamaya devam ediyor.

Bir zamanlar tarihin, kültürün, ticaretin merkezi yerlerinden biri olan Hasankeyf bugünlerde önemini yitirmiş. Mağaralar, mimari yapılar, daha niceleri yapılan baraj ile sular altında kalacak. Yolgeçen Hanı da Ilısu Barajının derinliklerinde kaybolacak. Ne yazık!

Dicle Nehri

Hasankeyf Mağarala

Dipnot

(1). vikipedi