Allah, Hilal ve Lale

Lâle İsm-i Celâl’e mazhar olmasaydı 

Bu kadar yüksek rütbeye ulaşamazdı. 

Aşki Efendi

Lale; binbir renk çeşidiyle çiçeklerin en müstesna olanlarından. Bir çiçek değil sadece; aynı zamanda bir yaşayış tarzı, bir devrin adı. Lalezarların bahçesinde çiçek, şairlerin kaleminde şiir, nakkaşların elinde desen, hattatların elinde hat ve ebrudur ressamların sanatında, lale. Saraylarda çini, kilimlerde desen, küçük eşyalar üzerinde en müstesna süs.

Anavatanı Pamir ve Tanrı Dağları olan lale Türk göçleriyle beraber Anadolu’ya gelmiş, Selçuklu-Osmanlı döneminin çeşitli eserlerinde kendine yer bulmuş, güzelliğiyle dikkatleri üzerine çekmiştir. Sanat eserlerinde, mimari eserlerde, edebi eserlerde çokça kullanılmıştır. Selçuklular döneminden itibaren kültürümüzde ayrı bir yere sahip olmuştur lale. Çiçeklerin en güzellerinden olan lalenin Osmanlı’nın bazı dönemlerinde 1108 çeşidinin yetiştirildiği anlatılmaktadır. Gene Osmanlı döneminde bir lale soğanının 1000 altına kadar müşteri bulabildiği, bu fiyatlara sınırlama getirmek amacıyla dönemin padişahının ferman yayınlamaya lüzum gördüğü bilinmektedir.

Hilal; karanlıkların aydınlatıcısı, umudu göklerde arayan atalarımızın kutsalı, bir savaş sonrasında kanlı ırmaklara yansıyandır. Uğruna güneşlerin battığı, uğruna tenlerin toprak olduğu, uğruna başların toprağa düştüğüdür. Şiirlerde sevgilinin kaşlarını temsil eden, şanlı bayrağımızda yıldıza selam eden, yıldız’ın koruyuculuğunu yapandır. Rüzgârın önünde dalgalanan al bayrak üzerinde ihtişamlı duruşuyla Türk-İslam kültürünü simgeleyendir.

Haça karşı mücadelede Türk milletinin simgesi haline gelen hilal, gerek İslamiyet Öncesi dönemde gerek İslamiyet’in kabulünden sonra Türkler arasında çokça kullanılan ve kendine çeşitli değerler atfedilen bir simge olmuştur. Alpaslan 1064’te Anı şehrini fethettiği zaman katedraldeki haçın yerine hilal yerleştirilmesini emretmiştir. Özellikle Osmanlı döneminde hilale ayrı bir önem atfedilmiştir. Böylece hilal Türk-İslam kültürünün simgesi haline gelmiş; Hıristiyanlığı temsil eden haça karşı olan mücadelede İslamiyet’i temsil eden hilal kullanılmıştır. Bu yönüyle hilal Müslüman Türklerin simgesidir öteden beri.

Allah, hilal ve lale: Osmanlıcada aynı harflerle yazılan, ebced hesabıyla aynı sayıya(66) denk gelen kelimeler: Allah( الله), Hilal( هيلا), lale( لال). Bu yüzden olsa gerek, ayrı bir önem atfedilmiş ceddimiz tarafından; hilal ve laleye: Allah ismini oluşturan harflerden oluştuğu ve ebced hesabında Allah ismiyle aynı sayıya denk düştüğü için. Allah’a, iman gücüyle sımsıkı bağlı olan atalarımız Allah’ın ismini oluşturan harflere dahi çok büyük önem vermiş, hilal ve laleyi el üstünde tutulan kutsallar haline getirmişlerdir. Haça karşı olan mücadelede hilal İslam’ı temsil etmiş, Allah’ın emir ve yasaklarını insanlığa duyurmanın sembolü olmuştur.

Lalenin sadece çiçekten ibaret görüldüğü, hilalin eski önemini yitirdiği günümüzde bayrak şairimizin şu sözleri kulağa küpe olacak cinstendir: ‘Eskiler lâleyi mukaddes sayarlardı. Gerçekten, izahı zor bir şuur, o zamanın yazılarında ‘lâle’ kelimesi ile ‘Allah’ kelimesini aynı harflerden meydana getirirdi. Üstelik ebcette lâle, Allah, hilâl aynı sayıyı verirdi. Biri güzelliğiyle yurdumu, biri ulviliğiyle dinimi, biri şerefiyle istikbâlimi anlatan, kelimelerdeki ebcet beraberliği sizi bilmem fakat -ben-, tesadüf deyip geçemeyeceğim’.