Nedir İnsan Dediğimiz?

İnsan nedir? sorusu bilinen ilkçağlardan itibaren sorulagelmiş, çeşitli şekillerde cevaplandırılmış. Kimisi insan hayvandır derken, kimisi kainatın efendisi demiş; kimisi insan kötüdür derken, kimisi insan iyidir ve eşrefi mahlukattır demiş. İnsanın ne olduğuna dair tanımlamalar asırlar boyu devam etmiş, halen devam ediyor. 




İnsan hakkında, Antik Yunandan günümüze değin filozoflar çeşitli tanımlamalarda bulunmuş, çeşitli bilim dalları farklı tanımlamalar yapmışlar. Şöyle ki;

İnsan;

  • Tıpta : Fizyolojik bir yapı,
  • Sosyolojide :Toplumun bir üyesi,
  • Psikolojide : Farklı bir benlik sistemi ve yaratıcılığın unsuru,
  • Ekonomide : Sistem içinde bir birim,
  • Teolojide : Tanrının yarattığı en mükemmel canlı,
  • Antropolojide : Kültürün işlediği bir varlık, olarak belirlenmektedir.

Filozoflara Göre İnsan…

  • İnsan, öğrenen hayvandır./Konfüçyüs
  • İnsan, araştıran hayvandır./Thales
  • İnsan, sorgulayan hayvandır./Sokrates
  • İnsan, toplumsal hayvandır./Platon
  • İnsan, düşünen hayvandır.Aristo
  • İnsan, tartışan hayvandır./Heraklietos
  • İnsan, deneyen hayvandır./J. Locke
  • İnsan, çıkarını düşünen hayvandır./J. Dewey
  • İnsan, eleştiren hayvandır./Immanuel Kant
  • İnsan, konuşan hayvandır./Descartes
  • İnsan, sistematik hayvandır./G.W. Hegel
  • İnsan, itiraz eden hayvandır./Albert Camus
  • İnsan, mücadeleci bir hayvandır./Karl Marx
  • İnsan, seven bir hayvandır./Erich Fromm
  • İnsan, düpedüz hayvandır./F. Nıetsche

İslam İnancında İnsan

      İnsan, tutarsız bir hayvandır. İmam-ı Gazali

      Şu adem dedikleri 
      Ayak ile baş değil
      Adem manaya derler
      Suret ile kaş değil
  Kaygusuz Abdal

      İnsanoğlu garip bir macundur
      Hem melek hem hayvan ahlaklıdır
      Hayvana meyletse ondan beterdir
      Meleğe meyletse ondan yücedir
Erzurumlu İbrahim Hakkı/Marifetname

      “Hoşça bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen
       Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen”

       (Kendine iyi bak ki, alemin özü sensin. 
        Sen varlığın gözbebeği olan ademsin.) 
Şeyh Galip

       “Yek katre-i hûnest, sâd hezârân endîşe”  

        (İnsan üç beş damla kan ve bin bir endîşedir.)
Sadi Şirazi

İnsan; 

        Eşrefi mahlükat yani yaratılmışların en şereflisi…
        Ahsei takvim, esfele safiln (En güzel ahlak üzere olan, aşağıların en aşağısında olan) olarak gösterilmektedir.
*****
       İnsan batı felsefesinde ve inancında kötü bir varlık olarak tanımlanır, dünyaya kötülüklerle gelir. Bu yüzden yeni doğanların vaftiz edilmesi, yani kötülüklerden arınmak için yıkanması lazımdır. Batı menşeli bir çok düşünür de insan hakkında olumsuz düşüncelere sahiptir. 

       Batı düşünüşündeki bu inanışın tersine Doğu’da yani İslam’da insana bakış iyi olduğu üzerinedir. İslam’da insan iyi olarak dünyaya gelir, sonrasında aşağıların aşağısına inecek kadar alçalır yada yücelirin yücesine ulaşacak şekilde ahlaklı olur. Gene İslam’da insan, eşrefi mahlukat yani yaratılmışların en şereflisidir. Müslüman düşünürlerin insan hakkındaki görüşleri de net bir yargıya varmaktan ziyade insanın iyi-kötü arasında bulunduğu ve yaşayışı ile iyiye ve kötüye yaklaştığı görüşü üzerinedir.
        Yukardaki tanımlamalara baktığımızda kimileri insanı iyi yönleriyle ele almış, kimi kötü yönleri üzerine vurgu yapmıştır. Oysa insan iyiyi de kötüyü de içinde barındıran, çok daha geniş kapsamlı bir varlıktır.

         Peki, size göre insan nedir?


Yorumlar

  1. Her dalda insanların nasıl birşey olduğunu söylemiştiniz, hoşuma gitti :)

    YanıtlaSil
  2. Batılı ve Yunan düşünürlerin hepsinin yaptıkları tanımı toplasak, doğru veya yanlış ancak bir tanım ortaya çıkıyor. Niye bu kadar kesin konuşmuşlar anlamak güç, felsefi anlayışa da ters oysa, daha geniş düşünmelerini beklerdim. :)
    İslam düşünürlerinden de Yunan kaynaklarından etkilenenler var sanırım, yazıdaki İmam Gazali örneği gibi. Bana kalırsa insanı öne çıkaran şey düşünmesi ve düşündüğünü gerçekleştirme iradesine sahip olmasıdır. Yani bir şeyleri değiştirebilme gücüne sahiptir. Bunu iyi yönde kullandığında yücelir, kötü yönde kullandığında ise alçalır.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kesinlikle haklısınız. İnsan değiştirme gücünü iyi yönde kullanırsa yücelir, kötü yönde kullanırsa alçalır.

      Batılı ve Yunan düşünürler insanın çeşitli sıfatları üzerine odaklanıp, o doğrultuda tanımlama yapmışlar.

      Sil
  3. Her şekilde hayvan olarak anılmak çok ilginç :) Bana göre insan Dünyaya ödevlerini tamamlamaya gelip tezini verip çıkan bir mahluk sonra da ödül ceza yöntemine geçebiliriz :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. hayvan olarak anılmak bana da ilginç gelmişti :)

      Sil
  4. Çok derin soru :) Öyle yorgunum ki beynim ağrıyor :) Çok geniş kapsamlı bir varlık olduğu kesin.Kendine iyi bak ki, alemin özü sensin diyen Şeyh Galip'in düşünceleri bana yakın :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bana da her zaman Şeyh Galip'in sözü daha yakın gelmiştir...

      Sil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Anadolu'nun Üç Şems'i

Kozalağın Hikayesi

Teknoloji Tembelleştirir mi?