Dikkat Mankurtlaşıyoruz!

Mankurt, Kırgız ve Türk destanlarında anlatılan eski bir işkence yönteminin adıdır. Orta Asya halkları tarafından yaygın olarak kullanılsa da, özellikle Çinlilerin yakaladıkları Türk gençlerini akılsızlaştırma, hafızalarını silme ve bu vesile ile özgür köle olmalarını sağlamak için kullandıkları bir işkence yöntemidir*.

Gün Olur Asra Bedel isimli romanında Aytmatov, mankurtlaşmayı şu şekilde anlatır: Kişinin kafası iyice kazındıktan sonra, devenin boyun derisi gerginleştirilerek kafaya geçirilir. Kişi kafasında deve derisi olduğu halde bir kaç gün güneş altında bekletilir, büzüşen deri kafaya yapışır ve kafayla bütünleşir. Bu arada uzamaya başlayan saçlar da deriyi delemedikleri için içe doğru uzamaya başlar. İçe doğru uzayan saçların beyne olan baskısı beynin fonksiyonlarını yitirmesine, düşünme ve hafızanın hasar görmesine sebep olur. Şiddetli acıların sonrasında kişi düşünemeyen, geçmişini bilmeyen, kimseyi tanımayan, kaygıları olmayan ve söylenilenleri yerine getiren biri haline gelir. Artık bu kişi ‘mankurt’ olmuştur.

Son yıllarda artmaya başlayan zihin kontrolü tartışmaları mankurtlaşmayı akıllara getiriyor. Şöyle ki, televizyon karşısında gerçek dünyadan uzak geçen zamanlar, teknolojik oyunlarla zihinlerin uyuştuğu dakikalar, güdümlü medyanın kontrolünde tarihe ve kültüre olan yabancılaşma; mankurtlaşma olgusunun çeşitli şekillerde tezahürü olabilir. Özellikle televizyon programlarının insanları mankurtlaştıran, zihinleri uyuşturan bir mahiyete sahip olduğu iddia ediliyor. Yarışmalar, diziler, haberler ve eğlence programları insanların kendini ve memleketi olduğundan farklı algılamasına sebep olabiliyor. Yani -belki de- altın çağını yaşayan teknoloji zihin kontrolünde etkin olarak kullanılabiliyor.

Yöntem olarak mankurtlaş(ma)tırma tarihe karışmış olsa da geçmişini, milli/manevi değerlerini bilmeyen, düşüncelerini harekete geçirecek herhangi bir kaygısı olmayan, anlık hazların peşinde koşan insanların çokluğu mankurtlaşma olgusunu akıllara getirmektedir. Modern hayatla beraber zihin kontrol yöntemlerinin de değiştiği muhakkaktır ve bu başıboşluk, amaçsızlık, vurdumduymazlık bu yöntemlerden etkileniyor olabilir.

İnternet, tv, telefon vs. derken, modern dünyada insanların çok fazla veriye maruz kaldıkları için uzun süreli hafızaları çalışmaz hale geliyor. İnsanların unutma oranlarında artış oluyor, bilişsel tembellik** ve dikkat sürelerinde düşüş oluyor. Bu durum insanları geçmişi hatırlamaz hale getirirken; iki gün üst üste söylediği sözler birbiriyle çelişen siyasiler ile medya sektörü tarafından algıları şekillendirmede kullanılabiliyor.

Dipnot

* Vikipedi

** Bilişsel tembellik: Biliş sistemini, düşünce gücünü kullanmama durumu. Hatırlatıcılar, kayıt ediciler, telefon rehberleri vb. hafızayı köreltir, bilişsel tembelliğe yol açar. İnsanlar bir numarayı ezberlemek, herhangi bir şeyi hatırlamak yerine telefona kaydetmeyi tercih ederler. Bu da hafızanın gelişmesini geriye çeker.

Foto Kaynak: medeniyetvakfikonya.org

Anadolu'nun Üç Şems'i

Şems güneş manasını ifade eden bir kelime. Arapça kökenli bir kelime. Uzun zamandan beri kültür coğrafyamızda kullanılan isimlerimiz arasında yerini almış: Şems, Şemsi, Şemseddin vesaire. Şems ismi ile müsemma olan üç Şems var ki, bunlar tarih ve kültürümüzde yeni ufuklar açan şahsiyetler. Bu üç şahsiyetten Şems-i Tebrizi’yi Mevlana Celaleddin Rumi ile, Akşemseddin’i Sultan Fatih ile irtibatından biliriz. Fakat bir Şems daha vardır ki, O’nu bilenlerimizin sayısı azdır. Bu kişi Şemsi Sivasi Hazretleridir. Şu anda Sivas’ta medfun olup 4. Mehmed devrinde yaşadığı bilinmektedir. Bu yazıda Anadolu’nun üç Şems’i hakkında kısa bilgi verilecektir. Şemsi Tebrizi Hazretleri Çoğumuzun Hz. Mevlana Celaleddin Rumi ile dostluğundan bildiği bir şahsiyet Şemsi Tebrizi hazretleri. Asıl ismi Mevlana Muhammed olan Şemsi Tebrizi hazretleri bugün İran hudutları içinde olan Tebriz’de dünyaya gelmiştir. Küçük yaşlardan itibaren din ilimlerinde gösterdiği kabiliyetle dikkat çekmiş,...

devamını oku

Arif Öztürk

Bu Blogda Ara