Psikoloji ve eğitimde çok konuşulan konular vardır. Bunlardan bir tanesi de öğrenilmiş çaresizlik. Üzerinden deneyler yapılan, makaleler yazılan bir konu. Kısaca tanımlayacak olursak, öğrenilmiş çaresizlik, başarısızlıkla neticelenen girişimlerden sonra başarmaya olan inancın kaybolması, basit amaçlarda bile başarısızlık tedirginliğiyle girişimde bulunmama hali olarak ifade edilebilir. Öğrenilmiş çaresizlik durumu insanın hayatını bir çok açıdan olumsuz yönde etkiler. Ancak bu yazımda öğrenilmiş çaresizlikten çok bahsetmeyeceğim. Bir bakıma öğrenilmiş çaresizliğin karşılığı olabilecek öğrenilmiş iyimserlikten bahsedeceğim.
Psikoloji dünyası öğrenilmiş iyimserlik ile çok fazla ilgilenmemiş yakın zamana kadar. Olumsuz bakış açısının öğrenildiği üzerinde çokça durulurken, iyimserliğin ya da olumlu bakış açısının öğrenilebileceği konusuna pek değinilmemiş.
İyimserlik öğrenilebilir mi? sorusuyla yola çıkan ve araştırmaya koyulan Martin Seligman, yaptığı çalışmalarda iyimserliğin de öğrenilebileceği sonucuna ulaşmış. Ancak bunun için insanın sadece olumsuza değil olumlu duygu ve yaşantılara da odaklanması lazım.
Olaylar karşısında geliştirdiğimiz otomatik düşünce ve duygular daha çok olumsuzluklar üzerine kurulu. Oysa otomatik tepkilerimizi olumlu hale getirebilirsek, öğrenilmiş çaresizlikten yani olumusuz bakış açısından öğrenilmiş iyimserliğe geçebiliriz. Başarısız sonuçların karşısında öğrenilmiş çaresizliği öğrendiğimiz gibi, farklı pencerelerden bakabilirsek iyimser olmayı da öğrenebiliriz.
Bardağın boş tarafını görmek mi, dolu tarafını görmek mi? sorusu tartışılır ya hani. İyimserliği öğrenebilmek için gerçekçi olmalı, ‘bardağın yarısı boş ve yarısı dolu’ şeklinde gerçeği görmeliyiz. Bardağın yarısı boş diyenler, olumsuza odaklanıp, olumlu tarafı yok sayar; bardağın yarısı dolu diyenler olumluya odaklanıp olumsuzu yok sayarlar. İyimser insanlar ise ‘bardağın yarısı boş, yarısı dolu’ diyerek önce mevcut duruma odaklanırlar. Yani, durumun olumlu ve olumsuz taraflarını bilerek, kendileri için iyi olanı tercih ederler.
Bu gibi durumlarda olumsuz tarafı değiştirebilmek çoğu zaman mümkün değildir. Çaresizliği öğrenmiş olanlar bu durumlarda olumsuza odaklanacakları için değiştiremezler ve hayata bakış açıları daha karamsar olur, iyimserliği öğrenenler ise değiştiremeyecekleri olumsuzlukların farkında olarak, olumlu tarafı geliştirmek üzerine odaklanırlar ve bakış açıları daha iyimser olur.
Öğrenilmiş çaresizlikle ilgili ben de dergide bir makale yazmıştım.Siz de farklı bir bakış açısıyla yazmışsınız.Hoş olmuş :)
YanıtlaSilTeşekkür ederim. Çaresizliği öğrenebileceğimiz gibi iyimserliği de öğrenebiliriz diye düşünüyorum.
SilÇok doğru bir konu. Bence de öğrenilebilir. Olumlu olunursa olumsuz sonuç da ortadan kaldırılabilir.
YanıtlaSilTeşekkür ederim. Aslında bir çok şey insanın bakış açısıyla alakalı.
SilÖğrenip öğrenemediği şeylerle.
SilMatematik dersini yapamayacağını düşünen öğrenciyi bu konuya örnek verirdi hocalarımız. Gerçi bana kalırsa yeni nesil kendinden bezmiş, çaba harcamamayı tercih ediyor ⭐
YanıtlaSilYeni nesil hayata dair ne yapacağını bilmiyor genelde. Öylesine, günü kurtarma adına yaşıyorlar.
SilYani öğrenilmiş iyimserlik, gerçeği olduğu gibi kabullenmektir. Ben bunu anladım, bu bakış açısını da sevdim :)
YanıtlaSilAynen. Gerçeklerden iyi olanı görüp kötü olanı görmezsek bu pollyannacılık olur.
Siliyimserligi öğrenmek ne kadar doğru bir tâbir olmuş. Iyimserligin daha yaygın olduğu bir dünya temennisiyle... saygılar
YanıtlaSilTeşekkür ederim. İnşallah iyimserliği de öğrenebilir hale geliriz.
SilMerhaba ben Nur sizin yazdığınız blog yazıları oldukça ilgilimi çekti sizi daha yakından tanımak için takipe aldım umarim sizde bana uğrar ve takibe alırsınız şimdiden teşekkürler :)
YanıtlaSilSağlıcakla kalın:)
Teşekkür ederim.
Silİkisini de dengeli kullanmak lazım. İnsan olumsuzlukları bilmeli ki belki olumlu hale dönüştürebilsin. Mesela kişi günahların ne olduğunu bilmezse; içine düşme ihtimalinin fazla olması gibi.
YanıtlaSilÇaresizlikte, iyimserlikte öğrenilebilecek şeyler ve lakin ben insanları çok iyimser görüyorum. Korku ve ümit arasında yaşamıyoruz. Sadece ümit ediyoruz gibi.
İyimser olmak lazım derken ama olumsuzlukların da farkında olarak iyimserlik lazım. yani gerçekçi olmak lazım.
SilVe ümit ile korku arasında hayat sürdürmek önemli.
Günümüz insanları iyimser olmaktan ziyade yarını düşünmeyen, anlık zevkleri yaşayan insanlar durumunda.