Amak-ı Hayal - Filibeli Ahmed Hilmi I KitapYorum(4)

Şu sıralar Filibeli Ahmet Hilmi’nin Amak-ı Hayal’ini okuyorum. Henüz sonuna ulaşamamış olmama rağmen oldukça etkilendiğimi söylemeliyim. Amak-ı Hayal, Hayalin Derinlikleri anlamına geliyor. Kitapta olaylar, Raci’nin hayal aleminde gerçekleşen olaylar çerçevesinde ilerliyor. Kitabın iki karakteri Raci ve Aynalı. Aynalı Raci’ye hocalık yapar vaziyette. Aynalı’nın mekanında buluşup, kahve eşliğinde sohbet ederken, Aynalı ney çalmaya başlar. Raci’nin hayalleri Aynalı’nın ney çaldığı süre içinde gerçekleşir. 

Kitabı daha iyi anlamak ve analiz edebilmek için temel tasavvuf bilgisinin, İran, Hint, Uzakdoğu ve Yunan mitolojisinin bilinmesi faydalı olacaktır. 

Kitabın her cümlesi başlı başına bir değerlendirme konusu. İnsanı derin düşüncelere sevk ediyor. Bu yüzden kitabın genel değerlendirmesini yapmak uzun sürecektir. sayfalara sığmayacaktır. O yüzden sadece diğer bölümlere oranla daha fazla dikkatimi çeken kısımlar hakkında düşüncelerimi yazacağım.

- Raci, Aynalı’nın mekanında gene hayaller dalmıştır. Hayal aleminde bulunduğu mekanda, iyiliği temsil eden Hürmüz ile kötülüğü temsil eden Ehrimen arasında savaş olmaktadır. Ehrimen ‘nifak’ adlı savaşçısını öne çıkarır ilk önce. Nifak’ın karşısında kimse duramaz. Ta ki, Hürmüz ‘Sevgi’yi Nifak’ın karşısına gönderineceye kadar. Sevgi Nifak’ı mağlup eder. Bu defa Ehrimen Öfke’yi Sevgi’nin karşısına çıkarır. Öfke, Sevgi’yi mağlup eder. Hürmüz Hikmet’i gönderir. Hikmet, Öfke’yi mağlup eder. Ehrimen, Nefsi Emmare’yi gönderir; Nefsi Emmare hikmeti öldürür. Hürmüz son hamle olarak Nefsi Emmare’nin karşısına Aşk’ı gönderir. Aşk, Nefsi Emmare’yi esir eder ve savaşta iyilik galip gelir. (1)

- Raci bir başka hayalinde kendini yazarlar, şairler, felsefeciler arasında bulur. Eğitim, toplum, insanlık gibi mevzular konuşulmaktadır aydın sayılan kişiler arasında. Yazarlardan biri, ‘eğitimi zorunlu hale getirip, alıklık ve ahmaklık eğitimi vermemiz lazım’ görüşünü savunur. Raci, şaşkınlıkla neden böyle düşündüğünü sorar yazara. Aldığı cevap ilginçtir: ‘Bu şekilde yapılan bir eğitimle, halkın % 90’ı hiç düşünmeden, sorgulamadan, önüne verileni alarak yaşamaya başlar. Bu da yüksek tabakadaki %10’luk kesimin rahatını artırır.’ Raci bu cevap karşısında, ‘extra bir eğitime gerek yok, zaten bu haldeyiz’ der ve kendine gelir. (2)

 Açıklama ve Yorumlar:

(1) Hürmüz ile Ehrimen arasındaki savaş, Fars mitolojisinde geçmektedir.  Dünya kurulalıdan beri iyi ile kötünün, hak ile batılın, nur ile zulmetin devam edegelen mücadelesinin, bir misali niteliğinde. Günümüzde sevgisizlik, bilgisizlik(hikmet) ve aşk’ın yokluğunda kötülüklerin her geçen gün aratarak devam ettiğini gözlemlemek, iyiliğin mağlubiyetini izlemek ne acı. Ayrıca sadece insanlar arasında değil, önce insanın içinde başlıyor iyi ile kötünün mücadelesi. İç aleminde iyiliğin kazanmasını sağlayan insanların sayısı arttıkça, sevgi ile, hikmet ile ve aşk ile dünya daha iyi bir hal alacaktır.

(2) Çeşitli basın yayın organlarında mevcut eğitim sisteminin insanları düşünmekten, yorum yapmaktan, analiz etmekten uzaklaştırdığını; ahmak ve okuduğunu anlamaz, diplomalı cahiller yetiştirme vesilesi olduğunu iddia edenlerin varlığı Raci’nin hayalindeki konuşmaları tekrar tekrar düşünmeme yol açtı. Acaba eğitim yoluyla insanları ahmaklaştırmak mümkün müdür?