Bilgi Cahilliği Nedir? İktibas#24

İnsanların olmayan şeyleri olmuş gibi, yapılmayan şeyleri yapılmış gibi anlatmalarını hayretle karşılıyor, bu durumun medyadan yanlış bilgi edinme olduğunu biliyordum. Fakat bu duruma bir isimlendirme/tanımlama yapmakta zorluk yaşadığım dönemler oldu. Ayrıca bu durumu izah etmek de zor oluyordu. Kısaca algı yönetimi deyip geçiyordum. Bugünlerde okuduğum kitapta bilgi cahilliği kavramını gördükten sonra bu durumu anlamam daha kolaylaştı. Bu durum bilgi cahilliği olarak tanımlanabilirdi. Bilgi cahilliği; kısaca bilginin arkasına saklanarak cahilliği örtme durumu. Hatta kişi cahilliğinin farkında bile olmayabilir. Mesela; ana haber bülteninin şok haberler kısmında bir fotoğraf karesi gösterilir. Fotoğrafta oturan iki kişi vardır: bir arada bulunma amaçları, nerede oldukları, ne konuştukları bilinemediği halde o haberi izleyen bilgi cahili insanların çoğu olayı bildiği hissine kapılmaktadır. Halbuki fotoğrafı kırpıp ekrana koyan muhabir ne söyledi ise izleyenler de onu duymaktadır. Burada fotoğraf karesinin arka planını düşünen, fotoğraftaki kişilerin fikri yapılarını sorgulayan, muhabirin söylediklerinin doğruluğunu araştıran kişiler olabileceği gibi bu zahmete girişmeyen kişiler de olacaktır. İşte bu zahmete katlanmayan kişilerin durumu bilgi cahilliği olarak ifade edilebilir. Televizyonun ve son yıllarda sosyal medyanın etkisinin artması ile bilgi cahili insanların oranı da artmaktadır. Öyle ki, herhangi bir kişinin 1 saatlik konuşmasında 10 saniyelik kesiti alıp o kişiyi kahraman zannetmek yada tam tersi hükme varmak mümkün. Cehaletini yenenler ise 1 saatlik konuşmayı dinler, konuşanın fikri yapısını göz önüne alır, hükmü ona göre verir.

Bir kareye bakarak olayları bilmenin mümkün olmadığını zannetmeye yukardaki görseller misal olabilir. Birinci resim ve benzerleri zaman zaman gündeme geliyor. Bu kare gösterilerek Amerika başkanının kendinden emin duruşunun yanında Ecevit'in güvensiz duruşu olduğu söyleniyor. Ancak ikinci görselde arkadaki bayan tarafından çekilen resim elimizde olsa muhtemelen bu yorumun tersi torumlar yapılabilir. Yani bir anın öncesini, sonrasını bilmeden anı değerlendirmek mümkün değildir. Herhangi bir an geçmişten etkilendiği gibi geleceği de etkileyecektir.

Gelelim haftalık iktibasımıza:

'Ancak asıl bilgi cahilliğinin dönemi gazeteden daha sonra başladı. Asıl bilgi cahilliği görsel medyanın, yani televizyonun, ilk defa hayata girmesiyle başladı. Çünkü gazete döneminde bilgi, az da olsa yazarlar ve editörlerin süzgecinden geçiriliyordu. Ancak televizyonda bunu yapmak mümkün olmadı. Neil Postman’ın, Öldüren Eğlence kitabında ‘Televizyonda gösterilen şeyler, özleri korunmuş olsun olmasın, oldukları halden başka bir şeye çevrilmiştir’, tespiti bilgi ile cehalet arasındaki ilişkiyi analiz etmemiz için önemlidir. Bilgi bir süzgeçten geçirilmeden ekranlara aktarıldığı gibi artık onun söze ve görüntüye aktarılma süreci de gerçekleştiği bir dönemdir televizyon dönemi.' Sizi Medyanın Elinden Kurtaracak Kitap & TV'siz Evler, Harun Özdemir, Syf-119.

2018 © Arif Öztürk