Eğitim Hikayedir!

Başlığı okuyunca eğitimi boşverdiğimiz, zannedilmesin. ‘Eğitim hikayedir’ sözünü gerçek anlamında kullanıyoruz. Gayemiz, eğitimde hikâyenin ehemmiyetini vurgulamak. Bu açıklamayı yapıyoruz, zira kullandığımız kelimeler yanlış anlaşılmalara sebebiyet vermesin. Hikâye kelimesini boş, önemsiz, uydurma gibi anlamlara gelecek şekilde; ‘okumak falan hikaye, bu devirde popçu/topçu olacaksın’, ‘helalmiş, harammış hikaye, ben aldığım paraya bakarım’ gibi cümleler içerisinde görebiliyoruz. Zaman zaman da eğitim sistemiyle alakalı tartışmalarda ‘eğitim falan hikâye oldu artık’ şeklinde bir cümleye muhatap olabiliyoruz.

Eğitim hikâyedir, diyoruz. Çünkü eğitimde hikâye ve hikâyeleştirme çok önemli bir yer ihtiva ediyor. Anlatması namümkün olan, anlaşılması muhal mevzuları hikâye metodu ile anlatabilmek mümkün. Hem de dinleyenleri sıkmadan vermek istediğimiz mesajı ulaştırmış oluyoruz. Hikâye de bir metod ve eğitim işini icra ederken kullanabileceğimiz metodlardan bir tanesi. Her yaş grubu için uygun olsa da bilhassa çocuk ve gençlerin eğitiminde istifade edebileceğimiz bir metod.

Geçmiş devirlerden beri eğitimde hikâyeden faydalanılıyor. Efsanelerin, masalların,  deyimlerin ortaya çıkışı da eğitimin hikâye olmasıyla alakalı. İlk insan Hz. Adem’den bilitibar eğitimde hikaye yolu kullanılıyor. İnsanların ibret alması noktasında anlatılanlar Hz. Adem ile Hz. Adem’in yaratılış sürecine kadar ilerliyor.

Hikâye İle Ahlak Eğitimi

Bilhassa değerler eğitimi diye isimlendirdiğimiz güzel ahlaka dair hasletlerin kazanılmasında hikâye metodu çok faydalı olacaktır. Kuran-ı Kerim’de insanların ibret alması için anlatılan kıssalar insan eğitiminde hikâyenin önemini ortaya koyuyor. ‘Talut askerlerle beraber ( cihad için) ayrılınca, Biliniz ki Allah sizi bir ırmakla imtihan edecek. Kim ondan içerse benden değildir. Eliyle bir avuç içen müstesna kim ondan içmezse bendendir, dedi. İçlerinden pek azı müstesna hepsi ırmaktan içtiler. Talut ve iman edenler beraberce ırmağı geçince: bugün bizim Calut’a ve askerlerine karşı koyacak hiçbir gücümüz yoktur, dediler. Allah’ın huzuruna varacaklarına inananlar, nice az topluluk Allah’ın izniyle çok topluluğu yenmiştir. Allah sabredenlerle beraberdir, dediler.’ Bakara Suresi 249. ayeti kerimesinde anlatılan bu kıssa ile ulül emre itaatin ehemmiyetini görüyoruz. Malumünüz, Hz. Vahşi Uhut Savaşı’nda Peygamberimizin(sav) amcası Hz. Hamza’yı şehit etmiştir. Mekke’nin fethinden sonra müslüman olmak isteyen Hz. Vahşi’ye Peygamberimiz(sav), seni görünce amcamı hatırlıyorum, diyerek üzüntüsünü ifade etmiş. Hz. Vahşi’ye kelime-i şehadeti tarif ederek, müslüman olmasını sağlamıştır. Akabinde de Hz. Vahşi’ye karşı şahsi bir tutum sergilememiş, her türlü meselede adil davranmıştır. Bu hikâye ile adaletin ehemmiyetini anlatmak mümkündür.

Bu kıssalar hayatın içerisinde yer alan yaşanmış olaylardır. Bazı hikâyeler de gerçek hayatta yer almamasına rağmen anlatılmak istenen meseleleri daha iyi anlatabilmek için hayal gücü oluşturulan hikâyelerdir. Masallar, efsaneler, destanlar, deyimler de bu şekilde doğal ve kendiliğinden oluşan türler olmuştur. Dede Korkut hikâyeleri, Sadi Şirazi’nin Bostan ve Gülistan’ı, Mevlana’nın Mesnevi’si başta olmak üzere muhtelif destan, masal ve hikâyeler bunlara misaldir. Hepsi de eğitim işi için kullanılmışlardır.

Hasılı hikaye eğitimde ve bilhassa ahlak eğitiminde çok önemlidir. Kısaca diyebiliriz ki, eğitim hikâyedir. Vesselam.

2018 © Arif Öztürk