Odaklanmanın Büyüsü-Araştırma(1)

 

Lütfen yazıyı okumadan önce aşağıdaki videoyu izleyin. Videoyu izlerken beyaz tişörtlü grubun toplam kaç pas yaptığını saymaya çalışın.(mümkünse bilgisayardan izleyin.) 

Videoyu izlediyseniz, okumaya başlayalım.

Video'da gorili görebildiniz mi? (Görüp görmediğinizi yoruma yazarsanız memnun olurum. Kendi çapımızda bir araştırma yapmış oluruz.)

Göremediyseniz üzülmeyin. Birçok insanla aynı durumdasınız. 

Salonun ortasından kocaman bir goril geçiyor. Hatta birkaç saniye ortada duruyor. Buna karşılık birçok insan gorili fark etmiyor. Yapılan bir araştırmada ve devamında yapılan tekrar araştırmalarında sonuç aynı çıkıyor: çoğu insan gorili fark etmiyor. 

Psikologlar bu durumu dikkatsizlik körlüğü olarak açıklıyorlar. Dikkatin bir noktaya, bir şeye sabitlenmesi sonucu diğer şeyleri fark etmemek şeklinde yaşanan bir durum bu. Dikkatimizi bir noktaya sabitlediğimizde büyük bir uyarıcı bile(araştırmada görüldüğü üzere kocaman bir goril) dikkatimizden kaçabiliyor.

Bir başka açıdan amaçlılığın da bu noktada etkili olduğunu söyleyebiliriz. Bu video için amacınız beyazlı grubun kaç pas yaptığını öğrenmekti.(Günlük hayatta odaklanma problemi yaşıyorsanız, amaçlarınızı gözden geçirmeniz faydalı olabilir.)

Bu özelliğimiz bazı olumsuzluklara sebep olabilir. Trafikte kırmızı ışığın yeşile dönüşüne odaklanan bir sürücü, önünden geçmekte olan insanı fark etmeyebilir. Ya da telefondaki sese o kadar çok odaklanırsınız ki, etrafınızda oluşan tehlikeli bir durumu fark etmeyebilirsiniz. Buna benzer örneklerle dikkatsizlik körlüğünün sebep olabileceği zararları çoğaltabiliriz.

Dikkatsizlik körlüğü her zaman zararlı mıdır? 

Bu özelliğimizin bazı zamanlarda faydalı olabileceğini düşünüyorum. Başlıkta görüldüğü üzere bu duruma odaklanmanın büyüleyici etkisi ismini verdim. Elbette literatürde böyle bir tanımlama yok. Fakat, tecrübelerimden hareketle bu durumu olumlu anlamda da yaşadığım zamanlar oldu. Lise ve üniversitede yurtta kaldıysanız, kalabalık bir ortamda ders çalışmak zorunda kalırsınız. Odaklanmanın büyüleyici etkisi ya da dikkatsizlik körlüğü ile bu problemin üstesinden gelmeniz mümkün. Çalıştığınız konuya iyi odaklandığınızda etraftaki gürültüyü fark etmezsiniz. Sebebini şu anda anladığım bu durumu lise ve üniversitede çokça yaşadım.

Aynı şekilde metro veya halk otobüsünde odaklanmanın büyülü etkisini yaşıyor olabilirsiniz: Okumak üzere kitabınızı açarsınız -sanki- etraftaki sesler kesilir.

(Bu bilgilere ek olarak şunu da söyleyelim: Kitaba dalmış olsanız da ineceğiniz durağı nadiren kaçırırsınız. Beyniniz ineceğiniz durağı arka planda sürekli işlemeye devam eder. Bu da zihnimizin bir başka özelliğidir.)