Propaganda: Türleri, Teknikleri

Seçim döneminin yaklaşmasıyla birlikte yerelde ve genelde propaganda faaliyetleri hız kazanmaya başladı. Her dönemde olsa da seçim dönemleri propaganda faaliyetlerinin katlanarak arttığı dönemlerin başında geliyor. Bu sebeple dikkat çekmek istediğim propaganda türleri ve tekniklerinden kısaca bahsedeceğim. Fakat propaganda tekniklerine geçmeden önce propagandanın ne olduğu, amaçları ve türlerine kısaca değinelim. 

Propaganda kısaca, açıklamaları manipüle etmek suretiyle insanların davranışlarını etkilemek olarak ifade edilebilir. İçinde yaşadığımız çağ birçok açıdan propaganda çağı olarak da tanımlanmaktadır. Tarihin birçok döneminde kullanılan propaganda günümüze kadar çoğunlukla savaş aracı olarak kullanılmıştır. Askerlerin zafere olan inancını artırmaya çalışırken, karşı tarafın da zafer inancını ortadan kaldırmaya yönelik propaganda yapılması çok karşılaşılan bir durumdur. Günümüzde ise propaganda psikolojik savaş, reklam ve pazarlama, siyasi ikna gibi alanlarda kullanılmaktadır. Günümüz insanı bu türden propagandaya o kadar çok maruz olmaktadır ki, propagandaya maruz kalmadığımız vakit yok denecek kadar azdır. Bilhassa yoğun seçim çalışmalarının yapıldığı şu günlerde propaganda daha da önem kazanmaktadır.

Propaganda Araçları

Fotoğraflar, karikatürler, afişler, duvar yazıları, broşürler; şiirler, hicivler, şarkılar, müzikler; kamuoyu araştırmaları(seçim öncesi anketler insanları yönlendirmek amacıyla sürekli propaganda aracı olarak kullanılmaktadır.), istatistikler, raporlar; gazeteler, dergiler, kitaplar; videolar, reklamlar, filmler gibi muhtelif araçlar kullanılarak propaganda yapılmaktadır. 

Propaganda Türleri

• Beyaz Propaganda

Haber kaynağı belli ve güvenilirdir. Haber kaynağı tanınmak ister. (Haberler genelde bu gruba dahildir. Birilerinin iyi tarafları vurgulanırken, başka birilerinin noksan tarafları vurgulanır.)

• Gri Propaganda 

Yalan ve gerçek bilginin iç içe olduğu bu propaganda türünde kaynak gizlidir. Haberin dosttan mı, düşmandan mı geldiği bilinmez. (Son dönemde Suriye’de yaşanan gelişmelerin bu tür propagandaya örnek olabileceğini düşünüyorum.)

• Kara Propaganda 

Propagandanın kaynağı kesinlikle gizlidir. Yalan, iftira, delil gibi yollara başvurulur. (Sahte delillerle birilerine iftira atılması şeklinde sıklıkla görüyoruz.)

Propaganda Teknikleri

Çağrışım: Çağrışımlar yoluyla insanları etkilemek olarak izah edilebilir. Bir bisküvi reklamının anne kurabiyelerini çağrıştırması gibi. 

Sürüye Uyma: Siyasetçilerin seçim araştırma istatistikleri bu tekniğe uygundur. Seçmenin çoğu bizim tarafımızda sen de bize katıl mesajı verilir. Hatta bu maksatla uyduruk araştırma sonuçları medyayla paylaşılır.

Güzel/İyi İnsanlar: Sevilen birinin oynadığı reklamlar gibi. 

Sıcacık ve Kıvırcık: Duyguları etkilemek amaçlanır. Görüntü ve müzikler kullanılabilir. Mesela, barış getiren bir ordu, askere çiçek veren bir çocukla resmedilir. 

Gösterişli Genellemeler: Din, dil, annelik, vatanseverlik gibi kavramların üzerinden propaganda yapılır. 

Mizah: İnsanları güldürürken bilinçaltına mesaj veren bir tekniktir. 

Nostalji: Geçmişe özlem olarak da ifade edilir. Politikacılar genelde eski, ihtişamlı günleri geri getirmek yahut eski, kötü şartlardan kurtulmak mesajıyla kullanır.